آیا نسل مردان منقرض می‌شود؟!/ همه چیز درباره کروموزوم‌های جنسی X و Y که پرده از راز بقای مردان برمی‌دارد

ستی مولایی؛ یک بحث مهم در سال‌های اخیر در بین دانشمندان ژنتیک و زیست شناسان در حال انجام است؛ آن هم ادامه نسل مردان بر روی کره خاکی زمین است. سوال مطرح شده این است که؛ آیا کروموزوم Y مرد به طور کامل ناپدید می‌شود یا زنده می‌ماند. در یک مطالعه تخمین زده که کروموزوم Y در 4.2 میلیون سال آینده تمام مواد ژنتیکی خود را از دست خواهد داد. با این حال، برخی محققین دیگر معتقدند که از دست دادن کروموزوم Y منجر به از دست دادن کل مردان نمی‌شود.

مفاهیم اساسی علم ژنتیک

قبل از اینکه به موضوع اصلی بپردازیم، اجازه دهید برخی از مفاهیم اساسی ژنتیک را مرور کنیم. هر سلول در بدن ما حاوی مواد ژنتیکی منحصر به فردی است که این ماده DNA یا اسید دئوکسی ریبونوکلئیک نام دارد. هر مولکول DNA حدود 2 متر طول دارد؛ بنابراین؛ برای اینکه یک مولکول DNA به این طول در یک سلول قرار گیرد، در ساختاری به نام کروموزوم بسته بندی می‌شود.

جنسیت در مقابل جنسیت

همه ما 23 جفت کروموزوم داریم. بیست و دو مورد از این جفت‌ها اتوزوم نامیده می‌شوند و حاوی اطلاعات ژنتیکی هستند که به عملکرد کل بدن شما کمک می‌کنند. جفت دیگر کروموزوم‌های جنسی هستند که X و Y نامیده می‌شوند. مکمل کروموزوم جنسی X و Y در میان اکثر پستانداران معمولی است. بااین وجود؛ مکمل کروموزوم‌های جنسی شما XX یا XY  تعیین می‌کند که آیا شما با جنسیتی زنانه به دنیا می‌آید یا مردانه.

حال در این مقاله؛ محققین استرالیایی جنسیت بیولوژیکی را مورد بحث قرار می‌دهد که با جنسیت افراد بسیار متفاوت است. جنسیت بیولوژیکی شما جنسیتی است که بسته به کروموزوم‌های جنسی که به ارث می‌برید با آن متولد شده‌اید. از سوی دیگر، جنسیت اجتماعی افراد بر شناخت هویت آنها نقش به سزایی دارد.

تغییرات در کروموزوم‌ها

کروموزوم‌های X و Y برای اولین بار در 166 میلیون سال پیش به وجود آمدند و در این سال‌ها شاهد تغییرات زیادی در خود بوده‌اند. دانشمندان و محققین دانشکده ملبورن استرالیا بر این عقیده هستند که کروموزوم Y علیرغم فروپاشی‌اش، مجموعه کوچکی از ژن‌ها را طی میلیون‌ها سال حفظ کرده که بقای مردان را تضمین می‌کند و بسیاری از آنها نقش کم و ناچیزی در تعیین جنسیت یا تولید اسپرم ایفا می‌کنند. آنها در عوض نقشی اساسی در تعیین تفاوت بین جنسیت از نظر سلامت و بیماری دارند.

تحقیقات ‌نشان می‌دهد که این ژن‌های مرتبط با Y می‌توانند با تفاوت‌ها در میزان حساسیت جنسیت‌های مختلف به بیماری و شدت تاثیر بیماری‌ها بر آنان مرتبط باشند. از دست دادن محتوای Y مورد مناقشه نیست و محققان دریافته‌اند کروموزوم تنها 19 ژن از بیش از 600 ژنی که زمانی با کروموزوم X به اشتراک می‌گذاشت را حفظ کرده است. اما با مقایسه توالی کروموزوم Y انسان با همتای آن در شامپانزه‌ها و میمون رزوس، محققان دریافتند که این کروموزوم در 25 سال هزار گذشته تنها یک ژن اجدادی را از دست داده است.

توضیحات WHO سازمان جهانی بهداشت در مورد جنسیت

چرا کروموزوم Y اینقدر خاص است؟ کروموزوم Y خاص است زیرا متفاوت است. زمانی کروموزوم Y با کروموزوم X یکسان و هر دو دارای ژن‌های یکسان بوده‌اند.

در واقع؛ کروموزوم X بسیار بزرگتر از کروموزوم Y است و ژن‌های بسیار بیشتری دارد. بسیاری از دانشمندان از کروموزوم Y به عنوان غیرقابل استفاده‌ترین کروموزوم یاد می‌کنند زیرا عمدتاً از توالی های DNA مکرر و ناخواسته ساخته شده است (به این معنی که آنها واقعاً عملکردی ندارند). با این حال، کروموزوم Y نقش بسیار خاصی در جنسیت دارد. این حاوی ژن SRY است که رشد جنسی مردان را تغییر می‌دهد.

به غیر از ژن SRY، تنها عملکرد دیگر کروموزوم Y ترویج سنتز اسپرم است؛ در حالی که، کروموزوم X نقش مهمی در رشد مغز و حتی رشد بیضه‌ها دارد. در واقع؛ نقش کروموزوم X بسیار مهم‌تر از Y است، که حتی مردان نیز به آن نیاز دارند!

رشد جنین بدون اسپرم

شاید برایتان سوال پیش بیاید که آیا بدون اسپرم هم می‌توان بچه‌دار شد یا خیر؟! بله؛ دانشمندان در حال کار بر روی یک فناوری تولید مثل هستند که ممکن است امکان رشد جنین بدون اسپرم را فراهم کند! با این حال، هیچ آزمایش انسانی تا کنون انجام نشده است.

آیا مردان در حال انقراض هستند؟

جواب کوتاه و مطمئن، نه است. پس آقایان می‌توانند با خیال راحت به زندگی خود در طولانی مدت ادامه دهند و نسلشان منقرض نخواهد شد؛ بلکه کروموزم‌هایشان دچار تغییرات می‌شود. با این حال، این بدان معنا نیست که خود کروموزوم Y ناپدید نخواهد شد.

تحقیقات نشان می‌دهد که پستانداران دیگر، از جمله دو گونه موش، که کروموزوم Y خود را به طور کامل از دست داده‌اند. توانسته‌اند، در یکی از این گونه‌ها، ژن SRY به کروموزوم X را منتقل کنند. بنابراین، این احتمال وجود دارد که مردان همچنان همانطور که امروزه آنها را می‌شناسیم وجود داشته باشند، اما ژن‌های مهم موجود در کروموزوم Y ممکن است به جای دیگری منتقل شود. به دلیل وجود نسخه‌های زیادی از یک ژن در کروموزوم Y، این کپی‌ها تضمین می‌کنند که هیچ ژنی به طور کامل از بین نمی‌رود یا تخریب نمی‌شود.

منبع:

https://blogs.unimelb.edu.au/sciencecommunication/2020/09/13/are-men-going-extinct/#:~:text=The%20short%20answer%20is%20NO,moved%20to%20the%20X%20chromosome.